Gradska opstina Palilula

Spomen kompleks Bubanj biće rekonstruisan u prvoj polovini 2017.godine. Zahvaljujući projektu Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Nišu, Ministarstvo za rad, socijalna i boračka pitanja odobrilo je za ove namene Gradu Nišu 19,8 miliona dinara. Prema rečima gradonačelnika Niša Darka Bulatovića ovaj projekat je od izuzetnog značaja za Grad Niš jer će se raditi kompletno sređivanje spomen kompleksa na Bubnju. „Gradu je jako stalo da se menja slika o Nišu i uređenje kulturno-istorijskih spomenika upravo je prilika da pokažemo koliko je važno da se spomenici koji svedoče o istorijskoj prošlosti grada i ljudi koji su živeli na ovim prostorima, prezentuju turistima na najbolji mogući način“, rekao je gradonačelnik. Direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš Elena Vasić Petrović izjavila je na konferenciji za novinare da će u decembru biti sprovedena uobičajena procedura oko tendera i izbora izvođača radova. „Radovi će početi u prvoj polivini 2017. i biće završeni do sredine godine. Obuhvatiće konzervatorsko-restauratorske radove na „pesnicama“ i „zidu“, uređenje pristupne staze i platoa, izradu dekorativne i funkcionalne rasvete i uvođenje video-nadzora“, rekla je Vasić Petrović.

Inače BUBANJ je uzvišenje na jugozapadnom delu grada Niša, u Gradskoj opštini Palilula, na kome su za vreme Drugog svetskog rata okupatori streljali preko 10.000 civila. Kao istorijska lokaciji, na kojoj je sahranjen veliki broj Nišlija, ali i stanovnika iz drugih sredina, Posle rata, ovo stratište je pretvoreno u spomen park, u kome se ističe spomenik „Tri pesnice“ izrađen u obliku velikih betonskih armiranih skulptura. Spomen park Bubanj» je ujedno i najveći parkovksi prostor u Nišu sa površinom od oko 60 hektara.

Spomen park Bubanj je, kao autentično mesto masovnog fašističkog terora, stavljen pod zaštitu države u maju 1973 godine. Marta 1979. godine odlukom Skupštine Srbije spomen park Bubanj proglašen je kulturnim dobrom od izuzetnog značaja. Pre postavljanja spomenika u vidu pesnica, u istočnom delu današnje bubanjske šume, ovo stratište obeleženo je 1948.godine spomenikom u obliku zarubljene piramide od tesanog kamena, nešto višim od dva metra. Na vrhu se nalazila zvezda petokraka. Spomenik i danas postoji, a kraj njega se još uvek pale sveće.

Konkurs za izradu idejnog rešenja spomenika „tri pesnice“ najpre je raspisan 1953. godine. Prispelo je 20 radova, ali ni jedan nije prihvaćen. Novi konkurs raspisan je jula 1959. godine, kada su dodeljene dve druge nagrade: arhitekti Mihajlu Mitroviću iz Beograda i Ivanu Saboliću iz Zagreba. Nakon nekoliko usvojenih primedbi, septembra 1959. prihvaćeno je spomenično i urbanističko rešenje vajara Sabolića i njegovih saradnika. Izgradnja spomenika počela je 1962. Spomenik, rad zagrebačkog vajara Ivana Sabolića, je svečano otkriven 13.oktobra 1963. godine u sklopu proslave 20.godišnjice Prve južnomoravske brigade i proslave Dana oslobođenja Niša. Svaka od tri pesnice je različite veličine i to 13, 14 i 16 metara i predstavljaju simbol muške, ženske i dečije ruke koje prkose neprijatelju zbog toga što su na Bubnju streljane i čitave porodice. Nedaleko od spomenika «Tri pesnice» nalazi se i zid sa reljefom na kome su simbolično prikazana stradanja na području Bubnja i logora «Crveni krts», kao i amfiteatar sa 1000 mesta. Od 2004. godine u okviru kompleksa je i kapela sagrađena od stakla i metala, rad arhitekte Aleksandra Buđevca.

Međutim, iako je ovaj kompleks pod zaštitom države, nakon raspada Jugoslavije u proteklom periodu je delimično zapušten. Kako bi uredili ovaj prostor i doveli ga u stanje koje on svojim istorijskim nasleđem zaslužuje, ali i položajem i potencijalima koje poseduje, Gradska opština Palilula uz podršku Grada je od svog osnivanja 2004. godine osmislila više projekata sa ciljem uređenja ovog prostora uz pomoć donatora i EU. “Od ovog spomen parka želimo da napravi turističku destinaciju koju će posećivati ekskurzije đaka iz Regiona, ali i brojni gosti iz zemlje i inostranstva – kaže Aleksandar Ždrale, predsednik Gradske opštine Palilula. O tome smo obavestili gradonačelnika Niša i članove novog gradskog Veća. Na ovaj način, želimo da očuvamo našu istorijsku baštinu, utičemo na podizanje svesti kod mladih, podstaknemo boravak u prirodi i očuvanje životne sredine, ali i doprinesemo obogaćivanju turističke ponude opštine Palilula i Grada Niša. Ovaj kompleks koriste izviđači kao mesto za kampovanje i izviđačke aktivnosti, osnovne i srednje škole za obavljanje nastave u prirodi. Osim toga, ovaj kompleks koriste i brojni sportski klubovi, kao i druge organizacije civilnog društva za svoje redovne aktivnosti. Našim projektima, ističe Ždrale, želimo da osposobimo park za veći broj korisnika. Partnerskim projektom «KULTUR», sa opštinom Bobov dol u Bugarskoj uz podršku EU, rekonstruisali smo amfiteatar i veći deo staza u parku. U ovom trenutku važno je obezbediti redovno održavanje i zaštitu kompleksa jer je to do sada bio najveći problem održivosti prostora. (D.Vidojković, EKOpolis)

Dokumentarni film „Priča o slobodi“, drugi deo
Producent: Mladen Velojić, Reditelj: Vladimir Đorđević, Scenario: Aleksandra Mirić, Vladimir Đorđević